عبور از شرایط جنگ سرد/ نظم جدید برمبنای همگرایی همسایگان است
تاریخ انتشار: ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۳۵۰۸۳
گروه جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا- بیش از سه دهه است که پاسخ به این سوال که چه کسی کنترل خلیج فارس را برعهده دارد، مبنای حضور روزافزون آمریکا در سطح منطقه بوده است حال آنکه در بطن این تنش امنیتی، اختلاف میان ایران که در جایگاه مشروع یک قدرت منطقهای، تامین منافع ملی خود را در گرو خروج آمریکاییها میبیند و در مقابل، دولتهای عرب حاشیه خلیج فارس که دوام امنیت خود را به تداوم حضور نظامی آمریکا گره زدهاند، خودنمایی میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
پس طراحی ساختار امنیتی جدید در یکی از راهبردیترین مناطق جهان، بیش از همه نیازمند کمرنگ کردن خط جدایی ایران و اعراب در راستای تعریف هدف مشترکی است که در نهایت به ارائه تکنیکهایی برای رسیدن به امنیت منطقهای پایدار منجر شود.
در چارچوب جدید، هم رابطه ایران با همسایگان بهبود مییابد و هم آنها فرصتی برای کاهش وابستگی نظامی به آمریکا پیدا میکنند.
البته، از همان ابتدا مشخص بود که تفاهم در باب مسائل امنیتی، مستلزم تشویق ایران و عربستان سعودی به باور تغییر چشمانداز ژئوپلیتیکی منطقه و پرهیز از محاسبات کوتاهمدت به نفع ثبات بلندمدت است و از همین رو شاهد رقم خوردن تحولات مثبت در سایه توافق تهران-ریاض هستیم.
آغاز این روند شامل مذاکره رسمی، بازگشایی متقابل سفارتهای دو کشور و همکاری در مسائل منطقهای با اولویت حل بحرانهای سوریه و یمن است و انتظار داریم که رفته رفته باب همکاری های اقتصادی و امنیتی هم باز شود.
اکنون به باور تحلیلگران، خروج امارات از ائتلاف دریایی آمریکا و در مقابل، تشکیل ائتلاف دریایی بین ایران و چند کشور عربی نشانه تشدید فضای بی اعتمادی کشورهای منطقه به آمریکا و تقویت باور و اتکای این کشورها به توانمندیهای خود در تامین امنیت منطقه است.
خبرنگار آنا با توجه به تحولاتی که در یک هفته اخیر شاهد بودیم، گفتگویی با «مصطفی انتظاری» کارشناس مسائل بین الملل داشته است که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
*در سال ١٣٩٨، به دنبال حوادثی، چون حمله به آرامکو (شرکت نفت عربستان)، آمریکا با ادعای حراست از ابراههای خاورمیانه و تامین امنیت انرژی، ائتلافی دریایی تشکیل داد که امارات نیز به ان پیوست. اما اکنون شاهد خروج امارات از این ائتلاف هستیم. این مسئله را چگونه ارزیابی میکنید؟
آمریکا تلاش میکرد خود را ژاندارم اصلی منطقه معرفی و کشورهای دیگر را قانع کند که در نبود ایالات متحده امنیت آنها به خطر میافتد.
بر همین اساس، آمریکا در دهههای اخیر، هم حجم زیادی تجهیزات به این کشورها صادر کرد، هم عامل جنگها و بی ثباتیهایی شد و هم در منطقه خلیج فارس دخالتهایی را کرد که ناشی از این برداشت و بد فهمی برخی کشورهای منطقه بود که بدون آمریکا ثبات در منطقه تامین نمیشود و امنیت انرژی در سطح جهان به خطر میافتد.
با این حال رفته رفته کشورهایی که وابسته به ایالات متحده بودند و فکر میکردند که در نبود آمریکا، آنها به لحاظ امنیتی دچار مشکل میشوند، متوجه شدند که اتفاقا خود آمریکا عامل این تنشها است. این اتفاق در جریان حمایت آمریکا از گروه تروریستی داعش و پیش از آن شکلدهی به القاعده و دو جنگ ویرانگر در افغانستان و عراق خودش را نشان داد و کشورهای منطقه هم دیدند که آمریکا بعد از بهره برداری از منابع سایر کشورها، آنها را با بسیاری از مشکلات رها میکند.
*چند روز بعد از رسانهای شدن خروج امارات از ائتلاف دریایی امریکا، «شهرام ایرانی» فرمانده نیروی دریایی ایران اعلام کرد که این کشور علاوه بر توسعه ائتلاف دریایی با روسیه و چین در صدد تشکیل ائتلاف دیگری با کشورهای منطقه ازجمله امارات است تا به این ترتیب منطقه از عاری از وجود نیروهای غیرموجه شود. با توجه به اینکه ایران از مدتها قبل بر لزوم ایجاد چارچوبهای امنیتی منطقهای تاکید کرده بود، میتوان تحولات اخیر را به فال نیک گرفت و آیا آمریکا چنین ائتلافی را برمی تابد؟
طبیعی بود که کشورهای منطقه کم کم فاصله خود را از ایالات متحده بیشتر کردند و به سمت همگرایی منطقهای برگشتند. این همان راهبردی است که ایران بارها در سالها و دهههای بعد از انقلاب اسلامی از آن دفاع کرده بود. ایران همواره معتقد بود که امنیت منطقه به دست کشورهای منطقه تامین میشود. این طور نیست که امنیت منطقه از طریق بازیگران خارجی تأمین شود و به همین خاطر طبیعی بود که کشورمان از تغییر موضع سایر کشورها ازجمله امارات استقبال کند.
طبیعی است که آمریکا نمیخواهد این همگرایی منطقهای شکل بگیرد، زیرا تجارت اسلحه یا بهتر است بگوییم تجارت جنگ در منطقه تحت الشعاع این همگرایی قرار میگیرددر مورد اتحاد دریایی که بین ایران، امارات، عربستان و برخی دیگر از کشورها مانند پاکستان و هند شکل میگیرد هم طبیعی است که آمریکا نسبت به این ائتلاف حساسیت داشته باشد و کارشکنی کند. ما میبینیم بلافاصله بعد از اینکه ایران سفارت خود را در عربستان بازگشایی کرد، وزیر خارجه ایالات متحده به این کشور سفر میکند. طبیعی است که آمریکا نمیخواهد این همگرایی منطقهای شکل بگیرد، زیرا تجارت اسلحه یا بهتر است بگوییم تجارت جنگ در منطقه تحت الشعاع این همگرایی قرار میگیرد.
در صورتی که همگرایی منطقه شکل گیرد، آمریکا نمیتواند مثل قبل سودی که از منطقه میخواهد را ببرد. با این حال بعد از توافقی که بین تهران و ریاض رقم خود، ما شاهد فرآیندهای ائتلاف سازی هستیم که من فکر میکنم هنوز تبعات آن ادامه دارد و باید انتظار ادامه این روند را داشته باشیم.
*آیا قالب هلسینکی همچنان برای حل و فصل مناقشات خلیج فارس پیشنهاد میشود؟
بر اساس قاعده هلسینکی که یکی از تجارب دوره جنگ سرد است، با وجود اختلافات، مذاکرات همچنان ادامه پیدا میکند. اما من فکر میکنم که ما در سطح منطقه از شرایط جنگ سرد عبور کرده ایم. این قاعده شاید مثلا در یک الی دو سال پیش از این، قابل استفاده بود، زیرا حجمی از بدبینی و اختلاف در بین کشورها وجود داشت، اما در حال حاضر وقتی که عملا سفارتها در کشورها بازگشایی میشود و رسماً از اتحادها، ائتلافهای دریایی و امنیتی رونمایی میشود، دیگر نیاز به این قواعد دوره جنگ سرد نیست.
در حال حاضر، دیگر جنگ سردی وجود ندارد و کشورها به این فهم رسیدهاند که باید به سمت همگرایی بروند. این همگرایی در حوزه دیپلماسی آغاز شده است و طبیعتاً در حوزههای اقتصادی و امنیتی هم ورود میکند.
*جایگاه چین و روسیه در نظم امنیتی منطقه را چگونه میبینید؟
من فکر میکنم که روسیه و چین از این ائتلافها استقبال خواهند کرد به این دلیل که روسیه درگیر جنگی ویرانگر در اروپا است، به همین خاطر تلاش میکند بخشی از بازار خود از جمله مواد غذایی را در منطقه خاورمیانه تامین و تحریمهایی که برای این کشور وضع شده را جبران کند، بنابراین روسیه ثبات منطقه را ترجیح میدهد.
روسیه و چین نگاه مشابهی درباره پرهیز از تنش در منطقه خاورمیانه دارند و می دانند که جهان ظرفیت بحرانی موازی با جنگ اوکراین را نداردروسیه و بسیاری از کشورها به این جمعبندی رسیدهاند که جهان دیگر طاقت جنگی موازی جنگ اوکراین را ندارد و به همین خاطر نمیخواهند که منطقه خاورمیانه که یک منطقه استراتژیکی به لحاظ انرژی هم هست، دستخوش ناامنی و خشونت باشد و از طرف دیگر چین هم نگاه مشابهی را دارد. این کشور عملا دارد جایگزین ایالات متحده در خاورمیانه میشود، بنابراین علاقه دارد که ائتلافها و اتحادهایی شکل گیرد که زمینه را برای راهکارهای اقتصادی و سیاست راهبردی «یک کمربند، یک جاده» هموار کند؛ بنابراین من فکر میکنم که چین و روسیه موافق این هستند که این کوریدور امن بماند و و طبیعتاً هرگونه ناامنی و تحرکات خشونتآمیز شبیه اقداماتی که بعضا رژیم صهیونیستی انجام میدهد به ضرر منافع این کشورها است.
*ابعاد سفر «نیکلاس مادورو» به عربستان سعودی آن هم یک روز بعد از تصمیم ریاض به کاهش سقف تولید نفت را چگونه ارزیابی میکنید؟
درباره سفر مادورو به عربستان هم باید اشاره کنم که باز هم این روند را باید در چارچوب سیاست استقلال طلبانه عربستان نسبت به آمریکا در نظر گرفت. اینکه عربستان اعلام کرده است میتواند از حجم تولید نفت خود کم کند باید به فال نیک بگیریم. دیدار ولیعهد عربستان با مادورو که رهبری یک کشور نفتخیز دیگر را بر عهده دارد، تاثیر بسیار زیادی روی قیمت خواهد داشت.
من فکر میکنم عربستان به این درک رسیده است که بازی در زمین آمریکا به ضررش است، بنابراین به سمت اینکه این بازی را تمام کند، پیش میرود. این امر هم در حوزه سیاسی با دراز کردن دست دوستی به سوی ایران و هم در حوزه اقتصادی با کاهش تولید نفت، اثرگذاری بر قیمت نفت آن هم در میانه جنگ اوکراین و در نهایت بر هم زدن پازلی که به سمت بهبود مناسبات عربستان و اسرائیل پیش میرفت، امکان پذیر میشود.
بنابراین، در حالت کلی نظم جدید منطقه بر مبنای همگرایی همسایگان که استراتژی دولت سیزدهم هم بوده و پیش از این هم جمهوری اسلامی آن را پیگیری کرده است، پیش میرود و طبیعتاً بازنده این وضعیت آمریکا و متحدان این کشور مثل اسرائیل خواهند بود.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: نظم امنیتی خلیج فارس ایران عربستان سعودی امارات متحده عربی ائتلاف دریایی آمریکا امیر دریادار شهرام ایرانی ایالات متحده آمریکا نیکلاس مادورو ونزوئلا نفت کشور های منطقه ائتلاف دریایی همگرایی منطقه من فکر می کنم ایالات متحده امنیت منطقه خلیج فارس منطقه ای جنگ سرد کشور ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۳۵۰۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آزردگی آمریکا از همکاری تجاری ایران و پاکستان
طی سفر ۳ روزه رئیس جمهور کشورمان به پاکستان، این دو کشور هشت توافق همکاری و تفاهمنامه در زمینههای مختلف امضا کردند که باعث تهدیدهای علنی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا علیه پاکستان شد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، وبگاه شبکه خبری المیادین نوشته است که ایران و پاکستان هر دو با نادیده گرفتن هشدارهای ایالات متحده به پاکستان در مورد توافقات تجاری خود با ایران، تعهد خود را با چندین توافقنامه و تفاهمنامه رسمی کردند و بر لزوم مشارکت قوی، رسیدگی به مسائل امنیتی مشترک و تقویت همکاریهای اقتصادی تأکید کردند.
المیادین در ادامه نوشته است که اولین سفر آیتالله سید ابراهیم رئیسی به پاکستان در حالی انجام میشود که تنشها در خاورمیانه بالا گرفته و گره اختلاف بین رژیم صهیونیستی و ایران در بالاترین حد خود قرار دارد. سفر رئیس جمهور ایران نشاندهنده پویایی پیچیده بین ایران، رژیم صهیونیستی و وضعیت جاری غزه است که نمادی از تلاشها برای ایجاد روابط با کشور همسایه در میان تنشهای منطقه ای است.
المیادین معتقد است که شرایط منطقهای فعلی به سفر رئیس جمهور ایران اهمیت دیپلماتیک قابل توجهی بخشید. در این سفر، مقامات ایران و پاکستان در مورد مسائل مربوط به تجارت متقابل، تنشهای مرزی و روابط انرژی و همچنین مسائل منطقهای از جمله درگیری ایران و رژیم صهیونیستی و پیامدهای گستردهتر آن برای جنوب آسیا و خاورمیانه گفتگو کردند.
بیانیه مشترکبراساس گزارش این شبکه خبری، هر دو طرف چگونگی افزایش تنشهای منطقهای را در نتیجه درگیریهای جاری رژیم صهیونیستی در غزه ارزیابی کردند. در مورد مسئله فلسطین، هر دو نظر یکسانی دارند. ایران و پاکستان در مخالف بر تلاشهای رژیم صهیونیستی برای توهین و تبعیض علیه مردم فلسطین هستند، توافق نظر دارند. در نتیجه جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه بیش از ۳۵ هزار کشته، ویرانی عظیم و یک بحران انسانی رخ داده است. تهران و اسلام آباد، رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمیشناسند و هیچ ارتباطی با آن ندارند.
در پایان سفر رئیس جمهور ایران، وزارت امور خارجه پاکستان روز چهارشنبه با انتشار بیانیهای مشترک اعلام کرد که دو کشور تصمیم گرفتند با تبادل مکرر دیدارهای بلندپایه برای تحکیم روابط برادرانه، تعاملات دوجانبه را بهبود بخشند.
المیادین درباره این بیانیه نوشته است که آنها تجاوزات و جنایات مستمر دیکتاتوری اسرائیل علیه مردم فلسطین، به ویژه محاصره ظالمانه غزه که باعث آواره شدن میلیونها فلسطینی و کشتن و خسارات گستردهای شده است را محکوم کردند. آنها خواستار آتشبس بیقید و شرط و فوری، کمکهای بشردوستانه بدون محدودیت به جمعیت تحت محاصره غزه، بازگشت فلسطینیهایی آواره و مسئول دانستن رژیم صهیونیستی بابت این جنایات شدند. آنها همچنین بر حمایت خود از راه حلی عادلانه، فراگیر و طولانی مدت که بر اساس اهداف مردم فلسطین بنا شده است، تاکید کردند.
به گفته المیادین، دو طرف با اشاره به مرز مشترک به عنوان «مرز صلح و دوستی» بر اهمیت همکاری منظم و اشتراک دیدگاهها بین مقامات سیاسی، نظامی و امنیتی پاکستان و ایران تاکید کردند. ایران و پاکستان برای تبدیل مرز پاکستان و ایران از «مرز صلح» به «مرز رفاه» توافق کردند که تجارت دوجانبه را طی پنج سال آینده به ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهند. علاوه بر این، آنها بر نیاز به همکاری انرژی با تمرکز بر پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستان (IP)، خطوط انتقال برق و تجارت برق تاکید کردند. به عنوان اعضای سازمان همکاری اقتصادی (ECO) و ابتکار کمربند و جاده (BRI)، دو کشور متعهد شدند که زیرساختها، اتصالات و همکاریهای انرژیشان را افزایش دهند.
آنها همچنین موافق هستند که سازمان همکاری شانگهای (SCO) یک سکوی مهم برای ثبات و شکوفایی منطقه است و فرصتهای جدیدی را برای اتصال، تجارت ترانزیتی و اقتصاد باز میکند. همکاری نزدیک و صمیمانه بین ایران و پاکستان در تمامی فرآیندهای سازمان همکاری شانگهای موجب خشنودی طرفین است. علاوه بر این، آنها بر اهمیت تشکیل جلسه فوری «گروه تماس سازمان همکاری شانگهای-افغانستان» برای هماهنگی ثبات و رشد اقتصادی تاکید کردند.
توافقنامهها و تفاهمنامههای امضا شدهدر ادامه گزارش المیادین آمده است که ایران و پاکستان در سفر ۳ روزه رئیس جمهور ایران از ۲۲ تا ۲۴ آوریل، هشت توافقنامه و تفاهمنامه همکاری در زمینههای مختلف از جمله امنیتی، کمکهای قضایی مدنی، دامپزشکی و بهداشت دام امضا کردند.
دو کشور تفاهم نامهای برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی و تفاهمنامه دیگری برای تبادل فیلم و همکاری بین وزارت اطلاعات و سازمان امور سینمایی و سمعی بصری ایران امضا کردند. همچنین تفاهمنامههایی بین وزارت پاکستانیهای خارج از کشور و وزارت کار ایران و بین اداره استاندارد و کنترل کیفیت پاکستان و همتای ایرانی آن امضا شد.
نقش قابلستایش ایرانبه گفته المیادین، نخستوزیر پاکستان بر لزوم همکاری برای پایان هر چه سریعتر جنایات رژیم صهیونیستی در غزه تاکید کرد. شهباز شریف گفت: «پاکستان و ایران نگران وضعیت مردم غزه هستند و جنایات رژیم صهیونیستی را محکوم میکنند. ما از همه کشورهای جهان میخواهیم که برای پایان دادن به جنایات غزه هر چه سریعتر همکاری کنند.»
وی افزود که «راه حل عادلانه و دقیق برای مسئله فلسطین ضروری است» و تاکید کرد که پاکستان برای حمایت خود از فلسطین شرطی قائل نخواهد شد. شریف همچنین تصریح کرد: «اسلام آباد بر همکاری با تهران در این زمینه تا تشکیل کشور فلسطین به پایتختی قدس پافشاری خواهد کرد.»
ریاض حسین پیرزاده وزیر مسکن و کار فدرال پاکستان در گفتگو با خبرگزاری ایرنا با از موضع تزلزلناپذیر ایران در برابر برنامههای رژیم اسرائیل قدردانی کرد با توجه به اینکه ایران چراغی درخشان در جهان اسلام است. وی تاکید کرد که سفر [سید ابراهیم] رئیسی، پیام روشنی به دشمنان مشترک ایران و پاکستان فرستاد.
به گفته المیادین، پیرزاده از کشورهای غربی و جناحهای طرفدار رژیم صهیونیستی انتقاد تندی کرد و آنها را به رویکرد دوگانه در قبال حقوق بشر و برخورد با کشورهای مستقل متهم کرد. او ایده یک اتحاد منطقهای را مطرح کرد که ایران، پاکستان، عربستان سعودی و ترکیه را برای تقویت منافع مشترک و مقابله با چالشهایی که با یکدیگر روبرو هستند، گرد هم آورد.
المیادین در ادامه گزارش خود با اشاره هشدارهای آمریکا به پاکستان نوشته است که واشنگتن اشارههایی از «خطر احتمالی تحریم» در صورت افزایش همگرایی پاکستان و ایران کرده است. با توجه به امضای توافق دو کشور، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا سهشنبه گذشته گفت: «به هر کسی که به تجارت با ایران فکر میکند هشدار میدهیم که مراقب تحریمهای احتمالی باشد.»
سخنگو وزارت خارجه آمریکا بدون خویشتنداری به اسلامآباد هشدار داد که از معاملات تجاری با تهران اجتناب کند و متعاقباً آن را تشویق کرد تا روابط تجاری و اقتصادی خود را با واشنگتن تقویت کند. این سخنگو اظهار داشت که پاکستان به شدت به آمریکا به عنوان یکی از شرکای تجاری اصلی خود متکی است.
از سوی دیگر، با توجه به پیوند تنگاتنگ اسلامآباد با تهران در سفر سه روزه رئیسجمهور ایران و توافقهای امضا شده بین دو کشور، هشدار سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا را این طور میتوان برداشت کرد که به دلیل خطر تحریمها این روابط شکننده هستند.
به گفته المیادین، بیانیه وزارت امور خارجه ایالات متحده همزمان با برههای مهم در تاریخ پاکستان است، زیرا تقویت «روابط برادرانه» پاکستان با ایران و حمایت از رئیسجمهور این کشور، پس از درگیریهای فرامرزی آنها در ژانویه رخ داده است. اقدامات منطقهای ایران و درگیریهای اخیر با رژیم صهیونیستی بر سر حمله به سفارت ایران در دمشق، با توجه به جایگاه ایران در صحنه بینالمللی، اظهارات وزارت خارجه آمریکا را حائز اهمیت میکند.
واشنگتن از پاکستان چه میخواهد؟المیادین در پایان نوشته است که وزارت امور خارجه آمریکا با توجه به معاملات تجاری پاکستان و ایران به «شمشیر داموکلس بالای سر آنها» اشاره کرد. این هشدار، خطرهایی را به پاکستان در رابطه با نزدیک شدنش به ایران گوشزد میکند. ایران در حال حاضر نظم جهانی هژمونیک ایالات متحده را به چالش میکشد.
واشنگتن به صراحت اعلام کرد که به نفع اسلام آباد است که از هرگونه معامله تجاری با ایران خودداری کند، و این نشان میدهد که موفقیت اقتصادی پاکستان به واشنگتن بستگی دارد و آمریکا مشتاق ادامه همکاری با آن است.
هشدار ایالات متحده همچنین بر لزوم دقت در سیاست منطقهای و حفظ ثبات تاکید میکند. آنها فکر میکنند که توافقات پاکستان با ایران، به ویژه با توجه به نقش مسلط ایران در امور جهانی و خاورمیانه، پتانسیل ایجاد اختلالات قابلتوجهی را دارد. ایالات متحده احتمالاً به دنبال نظارت بر تحولات منطقه و اطمینان از این است که ایران روابط دیپلماتیک آمریکا با پاکستان را تضعیف نکند.
بیانیه وزارت خارجه ایالات متحده هشداری در مورد پیامدهای اقتصادی و دیپلماتیک بالقوه برقراری روابط نزدیک با کشوری است که تحت تحریم های ایالات متحده است. پاکستان هنوز به این تهدیدها واکنش نشان نداده است و جالب است که ببینیم اسلام آباد چه واکنشی نشان میدهد و به رغم فشارهای آمریکا شهامت برقراری روابط دوستانه نزدیک با همسایه خود را داشته باشد.
کد خبر 749469